Zaburzenia osobowości a charakter dziecka – co jest normą, a co powinno zwrócić naszą uwagę?

Każde dziecko ma swój niepowtarzalny charakter – jedno jest bardziej żywiołowe i głośne, inne ciche, spokojne i nieśmiałe. W okresie dorastania cechy te mogą się zmieniać i jest to jak najbardziej naturalny element rozwoju. Czasem jednak zachowania dziecka stają się tak skrajne, że zaczynamy zastanawiać się, czy mieszczą się one w granicach normy. Często wówczas okazuje się, że mamy do czynienia nie tyle co z “trudnym charakterem”, ale z zaburzeniem osobowości – problemem, który wymaga zrozumienia, a zarazem leczenia. W takich sytuacjach pomoc oferuje m.in. ośrodek Gedeon Medica w Konstancinie-Jeziornie, specjalizujący się w terapii dzieci i młodzieży od 11. roku życia.

Gdzie jest granica między indywidualnością a zaburzeniem osobowości?

Wielu rodziców zadaje sobie pytanie: „czy to zaburzenie, czy tylko okres buntu?”. Różnica polega na tym, że charakter jest bardziej elastyczny – z wiekiem dojrzewa i dostosowuje się do doświadczeń. Zaburzenie osobowości to natomiast wzorzec, który powoduje, że określone schematy myślenia i reagowania utrwalają się, dominują nad zachowaniem i wpływają negatywnie na relacje, naukę, samoocenę czy emocje dziecka.

Jakie są zaburzenia osobowości? Kiedy nieśmiałość przestaje być tylko cechą

Nieśmiałość jest częsta u dzieci i nie zawsze musi być powodem do niepokoju. Staje się problemem, gdy dziecko zaczyna unikać kontaktów społecznych z lęku przed oceną lub odrzuceniem, a nawet rezygnuje z rzeczy, które wcześniej sprawiały mu radość. Wtedy można podejrzewać cechy osobowości unikającej. Dziecko nie odmawia kontaktu z rówieśnikami z wyboru – po prostu boi się, że zostanie zranione lub skrytykowane. Takie wzorce często utrwalają się w dorosłym życiu i prowadzą do samotności oraz problemów w relacjach.

Zaburzenia osobowości objawy: Gdy emocje wymykają się spod kontroli

W przypadku zaburzeń osobowości borderline emocje są jak fala – przychodzą nagle i z ogromną siłą. Nastolatek może jednego dnia czuć się kochany i szczęśliwy, a następnego przeżywać rozpacz i poczucie odrzucenia. Otoczenie może odbierać jego zachowanie jako nieco „teatralne”, ale w rzeczywistości jest to wynik głębokiego lęku przed utratą miłości i kontroli. Nieleczone zaburzenia osobowości sprawiają, że dziecko reaguje impulsywnie – ucieka, izoluje się, czasem sięga po używki lub zachowuje się autodestrukcyjnie.

Zaburzenia osobowości przykłady: Perfekcjonizm, który nie pozwala odpocząć

Nie każde ambitne dziecko ma zaburzenie osobowości, jednak gdy perfekcjonizm zaczyna dominować nad wszystkim, może rozwinąć się osobowość obsesyjno-kompulsyjna (anankastyczna). Wtedy dziecko może spędzać godziny na poprawianiu pracy domowej, nie potrafiąc się zrelaksować i wciąż myśląc o tym, co jeszcze można ulepszyć. Z czasem pojawia się narastające napięcie, natrętne myśli, problemy ze snem, a także objawy somatyczne związane ze stresem.

Kiedy dziecko traci empatię lub reaguje agresją

Niektóre organiczne zaburzenia osobowości mogą pojawić się po urazach mózgu, infekcjach lub chorobach neurologicznych. Zmieniają one sposób reagowania na emocje i otoczenie – dziecko staje się impulsywne, wybuchowe, ma trudność z rozumieniem uczuć innych. Takie zachowania bywają mylone z „byciem niegrzecznym”, podczas gdy ich przyczyna jest głębsza i wymaga diagnozy specjalisty. Podobnie bywa przy osobowości narcystycznej, gdzie za pozorną pewnością siebie często kryje się niska samoocena i głęboki lęk przed przeciętnością.

Dlaczego diagnoza i terapia są tak ważne?

Rozróżnienie, co jest normą, a co objawem zaburzenia, nie jest proste – dlatego warto zaufać specjalistom. Psycholog lub psychoterapeuta jest w stanie ocenić, czy dane zachowania mieszczą się w granicach rozwoju, czy wymagają interwencji. Wczesne wsparcie pozwala dziecku nauczyć się rozumienia swoich emocji i relacji z innymi, zanim trudności utrwalą się w dorosłym życiu.

Profesjonalna pomoc – pierwszy krok do równowagi

W sytuacji, gdy diagnoza wskazuje na potrzebę leczenia, warto sięgnąć po profesjonalne wsparcie. W Gedeon Medica w Konstancinie-Jeziornie terapia prowadzona jest w dedykowanym ośrodku dla dzieci i młodzieży od 11. roku życia. Zespół terapeutów z ponad 20-letnim doświadczeniem pracuje metodami dopasowanymi do indywidualnych potrzeb: od psychoterapii indywidualnej i grupowej, po artterapię, psychodramę, muzykoterapię czy terapię obrazu ciała. Połączenie różnych form leczenia daje realną szansę na zrozumienie siebie i odbudowę równowagi emocjonalnej.