Dwa wymazy i do bazy, dziś Dzień Dawcy Szpiku, rozmawiamy z Beatą Romańczuk

Dziś, 21 września, przypada Dzień Dawcy Szpiku. Rozmawiamy z Beatą Romańczuk, wolontariuszką Fundacji DKMS i członkinią  Klubu Honorowych Dawców Krwi Ziemi Sochaczewskiej.

Łukasz Matusiak: Podejmując temat dawstwa szpiku nie sposób nie wspomnieć o tym, czym jest DKMS.

Beata Romańczuk: Fundacja DKMS to międzynarodowa fundacja non-profit, zajmująca się walką z nowotworami krwi i chorobami układu krwiotwórczego. W Polsce co 40 minut ktoś dowiaduje się, że choruje na nowotwór krwi, głównie na białaczkę. Tę diagnozę słyszą rodzice małych dzieci, młodzież, dorośli, osoby starsze. Każdy może zachorować bez względu na wiek, ale też każdy może pomóc. I właśnie tym zajmuje się fundacja DKMS, której główną misją jest znalezienie dawcy dla każdego chorego człowieka na świecie, który potrzebuje przeszczepu właśnie komórek macierzystych. Fundacja działa w Polsce od 2008 roku, jako niezależna organizacja non-profit, posiada status organizacji pożytku publicznego. Do tej pory zarejestrowała w Polsce prawie 2 miliony potencjalnych dawców szpiku.

ŁM: Ale chyba nie każdy może zostać dawcą szpiku?

BR: Nie każdy. Dawcą może zostać zdrowy człowiek w przedziale wiekowym od 18 do 55 lat. Mówię tutaj o takim ogólnym dobrym stanie zdrowia, dlatego że oczywiście są pewne wykluczenia. Fundacja DKMS zakłada też taki warunek, aby nie przekraczać BMI w wysokości 40. To znaczy, że ludzie na przykład posiadający dużą nadwagę nie mogą być tymi dawcami. A także osoby po 60 roku życia, to już w ogóle. Natomiast są oczywiście pewne choroby schorzenia, które wykluczają całkowicie. Są to choroby typu: choroby nowotworowe, choroby układu sercowego, choroby zakaźne, autoimmunologiczne, choroby układu nerwowego, cukrzyca, nadczynność tarczycy i różnego rodzaju zaburzenia psychiczne. Tutaj dodam jako ciekawostkę, że ciąża, tatuaż, a także choroba Hashimoto nie wykluczają z możliwości bycia potencjalnym dawcą szpiku.

ŁM: To jak dołączyć do bazy dawców szpiku, jak ta procedura wygląda?

BR: Sama procedura jest bardzo prosta. Wystarczy wejść na stronę Fundacji DKMS, tam znaleźć zakładkę „rejestracja” i wypełnić formularz z podstawowymi, naszymi danymi osobistymi oraz zamówić sobie pakiet rejestracyjny. Ten pakiet przyjdzie do nas do domu w ciągu maksymalnie 2 dni, zawiera on przede wszystkim pałeczki do pobrania wymazu, instrukcję, jak ten wymaz pobrać, kopertę zwrotną i jeszcze jedno oświadczenie, które wypełniamy. Sam wymaz jest bardzo prosty, wystarczy sobie z wewnętrznej części policzków pałeczkami, które dostaniemy, zrobić wymaz z jednego i z drugiego policzka, włożyć do specjalnej koperty, zamknąć, odesłać na podany adres i to właściwie wszystko. Z przesłanej próbki wykonywana jest typizacja antygenów zgodności tkankowej. Wyniki naszych badań są wprowadzane do specjalnej bazy danych i te nasze wyniki później jeszcze są dokładniej badane. Cały proces trwa około 3 miesięcy. Później po tych 3 miesiącach dostajemy mailem, informacje o ostatecznej naszej rejestracji w bazie potencjalnych dawców szpiku DKMS.

ŁM: Czyli takie potwierdzenie, że jesteśmy zarejestrowani i jesteśmy potencjalnym dawcą szpiku? Czyli to jest to popularne dwa wymazy i do bazy?

BR: Tak jest, można tak powiedzieć.

ŁM: A jak wygląda kontakt już w przypadku, gdy np. znajdzie się nasz genetyczny bliźniak?

BR: Ten nasz wymaz, nasze dane będą przechowywane dopóki nie ukończymy 60 lat, więc przez dość długi okres czasu możemy się spodziewać tego telefonu, bo to najczęściej jest telefon. I tak jak pokazują statystyki małe są szanse, że ten telefon zadzwoni, ale mimo wszystko warto na niego czekać. Ja sam jestem zarejestrowana odkąd skończyłam 18 lat, za chwilę 32 na karku, jeszcze telefonu do tej pory nie było. Gdyby był, znaczyłoby to, że znalazł się nasz bliźniak genetyczny. Wówczas musimy ponownie wyrazić w ogóle chęć oddania takiego szpiku. Bo być może przez ten czas zmieniliśmy po prostu zdanie. Jeżeli nadal chcemy ten szpik oddać, zostaniemy wezwani na badania. To już jest szereg różnych badań. Jeżeli jesteśmy zdrowi, jeżeli spełniamy wszystkie wymogi i jeżeli nasz potencjalny biorca też jest na ten moment zdrowy, a to może potrwać nawet około 3 miesięcy, jesteśmy już umawiani na pobór szpiku.

ŁM: No to jeszcze jak wygląda sama kwestia pobrania szpiku, bo wiele osób się nad tym zastanawia, ma jakieś obawy, na przykład o ból, ewentualne powikłania.

BR: Są dwie metody. Pierwsze to jest pobranie komórek macierzystych z krwi obwodowej, tak zwana afereza i odbywa się ona w 90% przypadków. Jest to po prostu pobranie krwi. Odbywa się wówczas jednodniowa wizyta w szpitalu. Nie jest to w żaden sposób bolesne i inwazyjne. Druga metoda to jest pobranie komórek macierzystych z talerza kości biodrowej i to już się wiąże z dwu lub trzydniowym pobytem szpitalu z uwagi na znieczulenie ogólne, bo wiadomo, gdy jest nam wbijana igła w biodro, to może po prostu boleć. To jest ten moment, kiedy wszyscy kojarzą, że taka długa igła się pojawia. Wychodzimy po trzech dniach ze szpitala. Po obu metodach podlegamy ponownym badaniom i obserwacji.

ŁM: No i właśnie, i tu też są pewne przywileje, jakie ma dawca DKMS.

BR: Człowiek po pobraniu szpiku dochodzi do siebie maksymalnie po pięciu dniach, a ten ubytek szpiku kostnego podlega całkowitej regeneracji już po dwóch tygodniach. Mimo wszystko do roku osoba, która oddała szpik, ma zapewnione bezpłatne badania lekarskie. Przebywa ona na całkowicie płatnym zwolnieniu lekarskim. Ma pokryte wszelkie koszty dojazdu, zakwaterowania, wyżywienia dla siebie i dla osoby towarzyszącej. Jest też ubezpieczona na dość wysokie kwoty.

ŁM: To teraz zapytam, jak wygląda kwestia oddania szpiku i podrawania go osobie, która będzie z drugiego krańcu świata

BR: Tak jak wspomniałam, baza danych DKMS jest bazą międzynarodową, dlatego, że gdyby skupiała się tylko na jednym kraju, to właściwie znalezienie tego bliźniaka byłoby niemożliwe, byłoby za mało osób do wyboru. Ona jest bazą międzynarodową, dlatego też nigdy nie wiemy, komu ten szpiku oddamy, to może być osoba z drugiego końca świata. I teraz po takim oddaniu szpiku, za pośrednictwem fundacji DKMS, każdy dawca może dostać pisemną informację o stanie zdrowia biorcy. Można nawiązać też jakiś prosty pisemny kontakt, ale ze względu na ochronę danych osobowych przez 2 lata musi być zachowana anonimowość. Po tych dwóch latach dawcy często spotykają się z biorcami, ale tutaj też każde państw ma inne prawo, w niektórych mocniej trzeba patrzeć na ochronę danych osobowych.

ŁM: Ale bardzo często widzimy w telewizji czy w internecie, gdzie są jakieś artykuły na ten temat, że to są bardzo wzruszające spotkania.

BR: No to na pewno, bo to jest w zasadzie ratowanie czyjegoś życia tak naprawdę i też ten szpik można oddać wiele razy, jeżeli nadal czujemy się dobrze, jesteśmy osobą zdrową, to ze względu na tę regenerację naszego organizmu i szpiku możemy go oddać ponownie.

ŁM: To jak często tego bliźniaka genetycznego udaje się znaleźć?

BR: Niestety bardzo rzadko tutaj nie przytoczy dokładnie jaki to jest procent, natomiast to jest jak szukanie igły w stogu siana. Żyjemy w takich czasach, gdzie jest mnóstwo problemów na głowie, świat jest zwariowany, natomiast to życie i zdrowie drugiego człowieka powinno być zawsze dla nas najważniejsze. Rejestracja fundacji DKMS jest całkowicie bezpłatna, zajmuje dosłownie chwilę, jest bezbolesna, dlatego nie ma co się zastanawiać, zachęcam bardzo serdecznie, zarówno do chęci oddania szpiku, jak i do oddawania po prostu krwi. Jeszcze może dodam, że wszelkie informacje odnośnie fundacji DKMS można uzyskać w naszym Sochaczewskim Klubie Honorowych Dawców Krwi. Spotykamy się w kramnicach miejskich w 1. i 3. środę miesiąca od 17.00 do 18.00 i tam również udzielamy informacji na temat dawców szpiku. Jeżeli nie mamy przy sobie aktualnie pakietów, to zamawiamy na daną osobę pakiety i u nas również można sobie taki wymaz wykonać. My już dalej przesyłamy wszelkie informacje do fundacji DKMS bezpośrednio.

ŁM: Dziękuję za rozmowę.

BR: Ja również i zachęcam gorąco do dołączenia do bazy DKMS.