W związku z podjęciem przez Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwały ustanawiającej Aleksandra Sochaczewskiego patronem roku 2023, członkowie Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Ziem Iłowskiej oraz Mazowieckiej Wspólnoty Samorządowej postanowili wyjątkowo upamiętnić swego krajana. Z tej okazji w środę 17 maja w Gminnym Ośrodku Kultury w Iłowie miało odbyć się posiedzenie Komisji Kultury i Tradycji Narodowej Sejmiku Województwa Mazowieckiego, niestety z powodu choroby przewodniczącej komisji Jadwigi Zakrzewskiej wyjazdowe spotkanie nie odbyło, ale dalsze części uroczystości udało się zrealizować. Tego dnia nie mogło zabraknąć przemówień i gawędy historycznej, nawiązującej do zbliżającego się 800-lecia Iłowa. Kulminacyjnym punktem spotkania było uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej Aleksandrowi Sochaczewskiemu. 

[FOTORELACJA]12521[/FOTORELACJA]

W tym roku przypada 180. rocznica urodzin i 100. rocznica śmierci wybitnego polskiego artysty żydowskiego pochodzenia Aleksandra Sochaczewskiego, który urodził się w Iłowie. Prawdziwe nazwisko malarza to Sonder Lajb. W związku z tym Sejmik Województwa Mazowieckiego podjął uchwały ustanawiającą Aleksandra Sochaczewskiego patronem roku 2023.  Członkowie Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Ziem Iłowskiej oraz Mazowieckiej Wspólnoty Samorządowej postanowili wyjątkowo upamiętnić swego krajana. Z tej okazji  w środę 17 maja w Gminnym Ośrodku Kultury odbyło się wyjątkowe spotkanie. Wydarzenie miało zostać wzbogacone wyjazdowym posiedzeniem Komisji Kultury i Tradycji Narodowej Sejmiku Województwa Mazowieckiego, niestety z powodu choroby przewodniczącej komisji Jadwigi Zakrzewskiej się nie odbyło. Wszystkim zgromadzonych powitał Andrzej Ciołkowski, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Ziemi Iłowskiej.

W Iłowie pojawili się jednak członek komisji Konrad Rytel, który chętnie zabrał głos.

- Chcieliśmy niemal od początku roku w jakiś sposób szczególny uczcić na terenie województwa mazowieckiego tę zacną postać Aleksandra Sochaczewskiego. I kiedy podjęliśmy na Sejmiku uchwałę, że rok 2023 na Mazowszu będzie rokiem pamięci o Powstaniu Styczniowym oraz Aleksandra Sochaczewskiego. I taka idea pojawiła się od początku rok, że pojedziemy do miejsca, w który urodził się Aleksander Sochaczewski. I właściwie do przedwczoraj wszystko było przygotowane, niestety z powodu poważnych problemów zdrowotnych przewodniczącej Jadwigi Zakrzewskiej musieliśmy zmienić plany. Dziękuję wszystkim zaangażowanym osobom organizacje tego przedsięwzięcia. Dzięki waszej zapobiegliwości i chęci upamiętnienia tej szczególnej postaci dziś mogliśmy się spotkać. Wiem, że państwo dbacie o pamięć o tym wyjątkowym człowieku już od dawna –

- podsumował Konrad Rytel.

Podczas spotkania głos zabrał również wójt Jan Kraśniewski.

- Chciałem bardzo serdeczne podziękować wszystkim, którzy honorują wielkiego naszego ziomka, Aleksandra Sochaczewskiego. Dziękuje również radnym Sejmiku Mazowieckiego, za to, że ta ważna dla nas uchwała została podjęta. W ten sposób o Iłowie więcej osób wie. Myślę, że ta postać zasługuję na takie uznanie, bo był też ogromnym patriotą. A świadczą o tym jego słowa, które pozwolę sobie przytoczyć. "Byłem jeszcze bardzo młody, gdy wstąpiłem na drogę prowadzącą na Syberię. Uniknąwszy śmierci, pomyślałem, że moje życie może być jeszcze przydatnym biednej, ukochanej Ojczyźnie. Cała młodzież poświęcała się wówczas wielkiej sprawie wolności. Jakże wielką wydawała nam się śmierć za idee, za uwolnienie kraju"(…). –

- podsumował wójt Jan Kraśniewski.

Kolejnym punktem spotkania była gawęda historyczna przedstawiona przez Sławomira Ambroziaka. W swoim wystąpieniu nawiązał do bogatej historii Iłowa w kontekście zbliżającego się 800-lecia Iłowa, a także postaci Aleksandra Sochaczewskiego.

- Dzisiaj po tylu latach, wspólnie wraz z rabinem, pastorem i księdzem katolickim odsłoniliśmy tablicę pamiątkową, ażeby ludzie pamiętali o tym, że taka znakomita postać wywodzi się z Iłowa. Będzie to także wspomnienie wielokulturowości naszej osady, bo musimy pamiętać, że wiele lat temu dokładnie na tym runku bawiły się dzieci katolickie, żydowskie i ewangelickie. Bardzo dziękuje wszystkim, że możemy być tu wszyscy razem i pochwalić się naszą historią. Był pomysł, aby tablice odsłoniła Henryka Gasik, która w tym roku kończy dokładnie sto lat i urodziła się 1923 dokładnie w dniu śmierci Aleksandra Sochaczewskiego. Niestety akurat dziś pani Henryka nie czuła się na siłach, by uczestniczyć w naszej uroczystości. Jest z nami dziś wyjątkowa kobieta Wanda Świderska i to właśnie ona w asyście Andrzeja Ciołkowskiego dokona odsłonięcia tablicy pamiątkowej - 

- podsumował Sławomir Ambroziak.

Punktem kulminacyjnym uroczystości było odsłonięcie tablicy poświęconej Aleksandrowi Sochaczewskiemu. Wszystko odbyło się wyjątkowo uroczyście. Zgromadzeni usłyszeli najpierw hymn Izraela, a potem naszego Mazurka Dąbrowskiego. Specjalną modlitwę na tę okoliczność odmówili rabin Dawid Szychowski, pastor Michał Jabłoński i ksiądz Krzysztof Tempczyk, proboszcz iłowskiej parafii. W asyście  żołnierzy 9 Brygady Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych pod tablicą pamiątkową złożono również kwiaty.

Warto wiedzieć, że Aleksander Sochaczewski, a właściwie Sonder Lejb urodził się 3 maja 1843 w Iłowie, zm. 15 czerwca 1923 w Biedermannsdorf. Artysta za udział w powstaniu styczniowym był więziony w Cytadeli Warszawskiej, a następnie zesłany na 20 lat na Syberię. Jego dzieła stanowią świadectwo niedoli Polaków skazanych na banicję po upadku powstania.