Trwają prace remontowe na cmentarzu wojennym w sochaczewskim Trojanowie. To największy na świecie cmentarz żołnierzy WP poległych w jednej bitwie. W miejsce starych betonowych prostych krzyży wkrótce stanie tu 287 żołnierskich krzyży epitafijnych, inspirowanych Krzyżem Walecznych, wykonanych według projektu Jakuba Wojewody. Ten sam historyk zaprojektował nowe tabliczki epitafijne w kształcie znaków tożsamości.
To ogromna inwestycja realizowana w związku z 80. rocznicą Bitwy nad Bzurą z wykorzystaniem ponad 2,5 miliona złotych rządowego dofinansowania. Cmentarz wojenny przy al. 600-lecia w Sochaczewie – Trojanowie jeszcze tej jesieni zupełnie zmieni oblicze. Nie tylko za sprawą wymiany nawierzchni, płyt chodnikowych czy ogrodzenia. Nowy wygląd, a i przekaz tak merytoryczny, jak emocjonalny, nadadzą nekropolii granitowe krzyże z imiennymi tabliczkami epitafijnymi. Krzyże te nie będą przypominały dotychczasowych, betonowych i prostych. Różnić je będzie szlachetniejszy materiał, ale także inny kształt, za którym stoją konkretne odniesienia historyczne.
Przez ostatnie 20 lat, wiele zmian na cmentarzach żołnierzy poległych w Bitwie nad Bzurą 1939 r., dokonało się skutkiem starań Stowarzyszenia Muzealna Grupa Historyczna im. II batalionu 18 pułku piechoty. Organizacja bezustannie działa na rzecz właściwszego upamiętnienia około 12 tysięcy żołnierzy poległych i zmarłych z ran w Bitwie nad Bzurą 1939 roku, spoczywających w na terenie powiatu sochaczewskiego. Jak mówi Jakub Wojewoda, prezes stowarzyszenia:
- Członkowie naszego Stowarzyszenia. poprzez swoje działania, we współpracy z Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie, starają się nie tylko przywrócić pamięć o żołnierzach poległych w bitwie, ale też nadać na cmentarzach trwałe i charakterystyczne oznaczenia i upamiętnienia, które wyróżniają tych, którzy polegli nad Bzurą w 1939 r.
Do odnowionych nekropolii w najbliższych dniach dołączy największy na świecie cmentarz żołnierzy WP poległych w jednej bitwie, czyli nasz cmentarz wojenny w Sochaczewie-Trojanowie, gdzie spoczywa blisko 3700 polskich żołnierzy. Podobnie, jak na innych nekropoliach, staną tu krzyże autorskiego projektu Jakuba Wojewody. W piśmie Stowarzyszenia MGH II/18 do Instytutu Pamięci Narodowej, czytamy uzasadnienie wyjaśniające genezę i znaczenie ich kształtu:
- Projekt Jakuba Wojewody „Żołnierski krzyż epitafijny, inspirowany Krzyżem Walecznych” zakłada wykonanie krzyża granitowego i zastosowanie na nim tabliczek - nieśmiertelników. Krzyż ten o wysokości 1 m. i szerokości ramion 50 cm, nawiązuje kształtem do Krzyża Walecznych. Krzyż Walecznych, ustanowiony rozporządzeniem Rady Obrony Państwa z dnia 11 sierpnia 1920 roku „celem nagrodzenia czynów męstwa i odwagi, wykazanych w boju”, był drugim po Virtuti Militari, najważniejszym polskim odznaczeniem bojowym. Żołnierze, którzy go otrzymali, byli zobowiązani do jego noszenia zawsze „w czasie służby i poza służbą”. Wykorzystanie Krzyża Walecznych jako wzoru na żołnierski krzyż epitafijny, jest symbolem oddania hołdu poległym w boju żołnierzom i wyróżnieniem ich poświęcenia, męstwa i odwagi przez potomnych. Forma Krzyża Walecznych nawiązuje do krzyża typu kawalerskiego, który od średniowiecza towarzyszył licznym, polskim rodom szlacheckim. Na pieczęciach i w herbie nosiły go tak stare rody rycerskie jak Dołęga, Jezierza, Kołmasz, Lis, Pobóg, Pomian, Ratuł, Śreniawa i in. Krzyż kawalerski jest także podstawą odznaki Polskiej Organizacji Wojskowej, odznaczeń RP, takich jak np.Virtuti Militari, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Jak podkreśla Stowarzyszenie, takie krzyże, po uzyskaniu zgody Urzędu Wojewódzkiego, Konserwatora Zabytków, z pozytywną opinią Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w IPN, zostały w latach 2016-2018 zamontowane na cmentarzach żołnierzy WP w Leontynowie i Rokicinie.
Wspomniane epitafijne tabliczki – nieśmiertelniki, które pojawią się w Trojanowie, także mają szczególne uzasadnienie. Zgodnie z projektem Jakuba Wojewody to wierne repliki, w powiększonej skali, żołnierskich znaków tożsamości wz. 31. Na tabliczkach wygrawerowane zostaną nazwiska ponad 800 poległych, podobnie jak wybijano je w 1939 r. Na każdej z nich znajdzie się też Orzeł Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej na tarczy amazonek wz.19, którego wzór zatwierdzono ostatecznie w 1933 r., nawiązując kształtem do czasów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego.
0
0
0
0
0
0
Klocek12:45, 11.07.2019
Enoo widzę mocną nieścisłość, piszecie że Pan Jakub zaprojektował a dwa zdania niżej, że takie krzyże postawili już postawione w 2016-18 a do tego to wierna replika czyli to nie projekt tylko kopia. 12:45, 11.07.2019
Jakub13:42, 11.07.2019
Krzyże postawione w Leontynowie i Rokicinie 2016-18 projektował ten sam autor. 13:42, 11.07.2019
zek10:28, 13.07.2019
Pion z poziomem maja ze soba krzyz od tysiecy lat 10:28, 13.07.2019
Bohaterowie3917:50, 13.07.2019
.... co nie zmienia faktu, że każdy element cmentarza wojennego, musiał mieć załączony projekt. Takie wymogi konserwatora zabytków, ipn, wojewody mazowieckiego itd. Widzę że ten krzyż lepiej prezentuje się od zwykłych łacińskich. 17:50, 13.07.2019
Harry14:09, 11.07.2019
Zaprojektować krzyż, to dopiero wyzwanie! :D 14:09, 11.07.2019
Jacek 09:22, 14.07.2019
A widzisz? Nawet przez myśl by ci nie przeszło że na żołnierskich grobach krzyże trzeba projektować. Że nie można stawiać byle czego. 09:22, 14.07.2019
Jacek21:59, 15.07.2019
Ale akcja: 35 łapek w górę z jednego urządzenia ! Redakcjo litości hehe 21:59, 15.07.2019
Anna14:19, 11.07.2019
A co się stanie z obecnymi krzyżami? Na śmietnik? Czy to nie jest trochę marnotrawstwo publicznego grosza? Nie są zniszczone, nie rozpadają się, po co wymieniać? Żeby ktoś mógł się pochwalić, że je zaprojektował? 14:19, 11.07.2019
Ewa 17:00, 11.07.2019
Te stare rozpadajace się betonowe krzyże? Pani tam chyba nie była... To bardzo dobrze, że krzyże są wymieniane, obrońcy ojczyzny powinni mieć nawet złote. 17:00, 11.07.2019
Anna19:11, 11.07.2019
Bywam tam często i widzę że większość jest w stanie nadającym się do konserwacji, w nie utylizacji... Czyli rozumiem, że krzyże po bohaterach wyjadą na śmietnik, piękna inicjatywa. 19:11, 11.07.2019
Ewa 19:18, 11.07.2019
Też tam bywam, rozpadaly się od lat i nie nadawały się do konserwacji. To już pewnie 3-4 wymiana krzyży w historii tego cmentarza. 19:18, 11.07.2019
Ewa 19:21, 11.07.2019
Poniżej zauważyłam ogłoszenie, że może Pani podjechać i wziąć sobie te stare krzyże, jeśli ma taki sentyment. 19:21, 11.07.2019
Anna19:22, 11.07.2019
A skąd pani wie, że nie da się ich konserwować, na jakiej podstawie pani tak twierdzi? 19:22, 11.07.2019
Ewa 19:53, 11.07.2019
Na podstawie tego że zajmuje się konserwacja zabytków. Te krzyże i na innych cmentarzach trzebabylo malować co roku, były wyraźnie spekane i skruszone w wielu miejscach. Samo malowanie to średnio 3 litry farby silikatowej na krzyż oraz szpachlowanie odkruszonych elementów, czyli znaczne, roczne koszty. Dziwne że Pani tego nie zauważyła? 19:53, 11.07.2019
Nick20:01, 11.07.2019
To gdzieś w Polsce pewnie Ewa konserwuje te zabytki? Bo w grupie zwiazanej z muzeum która maluje krzyże na okolicznych cmentarzach nie kojarzę nikogo z takim wyksztalceniem ;) 20:01, 11.07.2019
Misiek 20:21, 11.07.2019
Słyszałem, że stare krzyże mają być przewiezione i skruszone na podbudowe sanktuarium żołnierzy polskich. 20:21, 11.07.2019
Ewa 20:35, 11.07.2019
Nick, w Polsce jest tyle cmentarzy z betonowymi krzyżami do konserwacji, że starczy dla wszystkich chętnych. Najważniejsze to mieć chęć do pracy i działać a nie internetowe roszczenia.... 20:35, 11.07.2019
Bohaterowie3917:05, 11.07.2019
Zrobić projekt to jedno a doprowadzić do realizacji, uzyskać zgodę służb konserwatora, ipn to dopiero wyzwanie. Brawo! 17:05, 11.07.2019
Misiek12:43, 15.07.2019
Dokładnie-brawo dla Kuby za wytrwałość! 12:43, 15.07.2019
Użytkownik17:12, 11.07.2019
Naruszono regulamin portalu lub zgłoszono nadużycie. Komentarz został zablokowany przez administratora portalu.
Ferdynad17:24, 11.07.2019
Zazdrosny Hak, chciałby mieć te "miliony", ale d...y nie rusza. Zamiast coś robić tylko popiarduje w internet. Kolego, z tego piniendzy ni ma ! ;) 17:24, 11.07.2019
Road Memory17:28, 11.07.2019
Pani Anno, gdyby Pani chciała te stare krzyże to można odbierać bezpośrednio od pracowników na cmentarzu. 17:28, 11.07.2019
Anna19:20, 11.07.2019
Chętnie bym zabrała, bo ciężko mi sobie wyobrazić że poświęcone krzyże, które od wielu, wielu lat znaczyły miejsce pochówku bohaterów wylądują na śmietniku, bo ktoś uznał że są stare i brzydkie, nie mam niestety pomysłu na ich zagospodarowanie. 19:20, 11.07.2019
Road Memory 19:47, 11.07.2019
Niestety nie możemy podpowiedzieć w tej sprawie ale gdyby się Pani zdecydowała - zapraszamy. Zaznaczam, że krzyże te po odkręceniu tabliczek rozpadaly się tak słaby był już materiał:( 19:47, 11.07.2019
Anna19:56, 11.07.2019
Dziękuję za odpowiedź panie (Jakubie?) chętnie bym zobaczyła jak się rozpadają. Na zdjęciu widać że na łyżce koparki krzyż trzyma się dość dobrze ;-) Jeśli państwo nie czują dyskomfortu niszcząc stare, poświęcone krzyże, to państwa nie przekonam. Ja czuję. 19:56, 11.07.2019
Road Memory 20:28, 11.07.2019
Ależ czujemy równie mocno jak Pani, jednak żywimy nadzieję że krzyże te, spełniły już posługę. Teraz zastąpią je piękne, nowe ze szlachetniejszego materiału, ku chwale i pamięci żołnierzy Wojska Polskiego. 20:28, 11.07.2019
Leku10:51, 15.07.2019
Poświęcone :D traktowanie kawałka betonu chlapniętego wodą przez gościa w kiecce jak coś świętego - ciemny ludu ocknij się. 10:51, 15.07.2019
Swiezak8717:55, 11.07.2019
Drodzy. Czy to źle, ze ktos za swoja prace dostaje pieniadze?? Czy Wy pracujecie za darmo?? Czy ktoś z Was zrobił cokolwiek w celu upamietnienia bohaterow z dawnych lat??? Co to za dyskusja...zawiść i głupota ludzka nie zna granic. Pozdrawiam 17:55, 11.07.2019
zofija22:19, 11.07.2019
Pion z poziomem maja ze soba krzyz juz od tysiecy lat....nawet lotrow wieszano na krzyzach....a dzis dowiaduje sie ze to Wojewoda,,,,,jest projektantem tego znaku.....i pewno ma prawa autorskie.....on tez pewnikiem wymyslil kolo..... 22:19, 11.07.2019
Pozytywny 08:35, 12.07.2019
Trzeba być kompletnym ignorantem żeby nie wiedzieć, że na obiekcie zabytkowym wszystko się robiło zgodnie z projektem... 08:35, 12.07.2019
Bolek09:47, 12.07.2019
Do tego tęga głowa potrzebna! No i pochwalić się jeszcze trzeba w mediach, coby lud ciemny wiedział, kto taki tęgi jest żeby krzyż wymyślić :D 09:47, 12.07.2019
Pozytywny13:48, 12.07.2019
Bolek zrób coś żeby cie nareszcie ktos pochwalił. Nie sfajdaj sie z tego żalu;) 13:48, 12.07.2019
Effendi 18:04, 13.07.2019
Nastąpił tu atak smierdzacego chamiska Bolka. 18:04, 13.07.2019
Pozytywny11:11, 15.07.2019
Oraz jego wściekłej konkubiny ;) 11:11, 15.07.2019
Wacek23:17, 11.07.2019
Krzyże granitowe na pewno przetrwają dużo dłużej niż betonowe. Pomysł z inspiracją krzyżem walecznych jest ciekawy a montaż takich krzyży na kolejnych cmentarzach poległych żołnierzy Wojska Polskiego może mieć charakter symboliczny. Postawienie takich krzyży na cmentarzach bitwy nad Bzurą byłoby wyróżnieniem samej bitwy i całej ziemi sochaczewskiej, szczególnie doświadczonej przez wojenną pożogę.
Dobrze, że są osoby, które myślą o bohaterach II wojny światowej i poprzez opiekę nad miejscami ich spoczynku oddają cześć ich pamięci. 23:17, 11.07.2019
Patriota08:53, 12.07.2019
I jak się kończą starania muzealnego stowarzyszenia, pracy za darmo? Wpisami zawistnych hejterów... Panie Jakubie- tak trzymać! Nie dawać się! Każdy kto mądry doceni Was za dobrą pracę! 08:53, 12.07.2019
Bolek09:45, 12.07.2019
Za darmo? To chyba nie o panu Jakubie :D z całą pewnością wszyscy zaangażowani w projekt z dofinansowaniem zostali sowicie wynagrodzeni ;) 09:45, 12.07.2019
SMGH11:17, 12.07.2019
Boluś, przyjdź popracować z nami za darmo. 11:17, 12.07.2019
zek12:29, 14.07.2019
Byl u mnie dzis ...niedziela kuzyn w starszym wieku....80 lat....pokazalem mu cmentarz wojenny w Trojanowie.....i powiedzialem o wymianie krzyzy....co bylo a co bedzie.....a on odrzekl....U NAS W ANGLII.....NA TAKICH GROBACH KRZYZY SIE NIE WYMIENIA 12:29, 14.07.2019
Patriota 21:08, 14.07.2019
Bo właśnie u nich w Anglii, we Francji, Belgii i Holandii, po wymianie zaraz po wojnie z drewnianych, zamontowano kute, granitowe. A nawet marmurowe. Na taki szacunek dla poległych my musieliśmy czekać 80 lat! 21:08, 14.07.2019
Eliza 21:11, 14.07.2019
Proszę się zapytać kuzyna dlaczego w UK likwiduje się cmentarze i robi z nich parki, albo też parkingi. 21:11, 14.07.2019
Lasek12:56, 15.07.2019
I bardzo dobrze że się robi. Tak piłujecie się na krzyże z II WŚ a ja się pytam co zrobiliście z grobami rycerzy ze średniowiecza? Gdzie one są i czemu ich nie upamiętniacie? Tam to już nie byli bohaterowie? A wieeem bo minęło dużo czasu, tu też minie i tu też będzie park.. 12:56, 15.07.2019
yeti09:50, 12.07.2019
Przeciez w tym miescie wszystko niszczą - przystan, muszla, do tego wyciąć wszystkie drzewa i jazda! kto by się krzyżami przejmował na stos z nimi, bo idzie nowe! nie ważne czy logiczne, wazne ze kasa się zgadza i mozna się potem pochwalic osiagnieciami. 09:50, 12.07.2019
Zyczliwy11:19, 12.07.2019
Wiadomo! Lepiej przykleić się do cudzej książki i walczyć w sądzie o przyznanie praw autorskich :) 11:19, 12.07.2019
smutny11:31, 15.07.2019
Aaa to Pan procesuje się ze zmarłym? 11:31, 15.07.2019
Zyczliwy11:39, 15.07.2019
Od razu widac że cała negatywna burza wywołana przez goscia co wytoczyl proces niezyjacemu L.Nawrockiemu. Wstyd! 11:39, 15.07.2019
yeti15:57, 15.07.2019
yyy? coś sie wam chyba chlopaki w glowach miesza 15:57, 15.07.2019
Zyczliwy21:36, 15.07.2019
Yeti tobie sie w glowie miesza bo jak można nazwać remont generalny "niszczeniem"? 21:36, 15.07.2019
Wnuk żołnierza13:50, 12.07.2019
Dziękujemy stowarzyszeniu za tak piękną pracę ! Do zobaczenia we wrześniu! 13:50, 12.07.2019
robroy14:01, 12.07.2019
Brawo Jakub! 14:01, 12.07.2019
Kalbi10:53, 15.07.2019
czyli tak.. mamy jakąś pamiątkę sprzed 40 lat, wywalamy ją, ktoś robi projekt nowej z nowiutkiego betonu wbija w ziemie i ma ona takie same znaczenie historyczne? To po co renowacje zabytków? zaorać postawić nowe takie samo, przynajmniej lepiej będzie wizualnie wyglądać :) 10:53, 15.07.2019
Jacek11:20, 15.07.2019
Kalbi-wszystko masz napisane w artykule. Wymienia się spękane krzyże,zniszczone chodniki i krawężniki betonowe na GRANITOWE. Jest to materiał szlachetniejszy, trwalszy i nie wymagający tak częstej konserwacji jak beton. 11:20, 15.07.2019
smutny11:30, 15.07.2019
Wydaje się czasami, jak czytam sochaczewskich komentatorów, że nie ma na świecie większych malkontentów niż w miasteczku nad Bzurą. Rząd RP dał dwa i pół miliona na remont a tu dyskusje o celowości. Zamiast błogosławić jojczą i z zafrasowaniem dłubinosków wydają z siebie te złote myśli z podręcznika dla akwizytorów. 11:30, 15.07.2019
Kleo13:03, 15.07.2019
Są ludzie wyobraź Pan sobie, że nie akceptują z biegu bezsensu który pakuje im się do głowy i czasami, a nie jest Pan pewnie przyzwyczajony do tego, że zadają pytania, poddają pod wątpliwość pewne rzeczy.
wracając do projektu: jeśli projektuje dom i takie domy już stoją w ilości 10 sztuk - to nie jest projektowanie tylko kopiowanie już istniejącego projektu. Wieli mi big deal :) ale to nawet już nie o to chodzi. Jak tam ktoś wyżej pisał.. Mamy historyczną budowlę z XVII wieku, wymieniamy ją na zaprojektowaną :) i wybudowaną w XXI wieku... jaką to ma wartość? może weźmy panoramę racławicką wywieźmy do spalenia bo biedna już ma tyle lat, namalujmy od nowa bedzie nowsza lepsza. Pan Jakub będzie mógł wykonać projekt :D 13:03, 15.07.2019
leo13:26, 15.07.2019
Kleo i spolka załuje żołnierzom polskim porządnych krzyży. Nie wazne kto projektował, ważne ze będą mieli nareszcie godne. 13:26, 15.07.2019
Kleo13:46, 15.07.2019
Tamte były nie godne? Jak przez tyle lat znosiliście taką zniewagę? Moim zdaniem nie godne jest również trzymanie ruin zamku w Sochaczewie. Badziewskie kikuty wystające z ziemi, zburzyć to i zaprojektować od nowa, nówki sztuki cały zamek! To chyba godnie upamiętni prochy książąt mazowieckich? 13:46, 15.07.2019
Stowarzyszenie Wasz 14:28, 15.07.2019
Oświadczamy, że na sochaczewskiej warowni nie ma żadnych prochów książąt. Poza tym prosimy p.Kleo o nie atakowanie tego wspaniałego zabytku. Z góry dziękujemy. 14:28, 15.07.2019
Ewa14:35, 15.07.2019
Były to spękane, poodspajane , stare betony, które w swym składzie miały więcej piachu niż cementu ;( Co roku malowanie 280 krzyży farbą za 10.000 zł? Żal gadać z takimi jak ty Kleo bo nigdy sama nie pochyliłaś się do takiej pracy. Najważniejsze że teraz będą trwałe i wzorowane na dobrym żołnierskim symbolu. 14:35, 15.07.2019
Jan18:03, 15.07.2019
Kleo - jeśli takie same krzyże staną też na innych cmentarzach tzn że są one tego samego autora czy też skopiował je sam z siebie? :) :) :) 18:03, 15.07.2019
Kleo08:41, 16.07.2019
Jan
ja zadam inne pytanie: takie same krzyże staną też na innych cmentarzach to trzeba będzie je od nowa projektować? :D 08:41, 16.07.2019
Jan09:27, 16.07.2019
Nie, nie trzeba będzie od nowa,ale nadal będzie to projekt tego samego autora. Proste. 09:27, 16.07.2019
Rekonstruktor14:46, 15.07.2019
Byłem na tym cmentarzu wiele razy podczas uroczystości we wrześniu. Brakowało wiele nazwisk na tabliczkach. Dobrze że ktoś zadziałał i będą nowe tabliczki i krzyże. Chwała bohaterom! 14:46, 15.07.2019
Kleo12:37, 25.07.2019
Wycinkę drzew też zaprojektował ktoś z muzeum? 12:37, 25.07.2019
Jacek19:22, 28.07.2019
Tylko ciebie stać Kleo na taki projekt wycinki drzew. 19:22, 28.07.2019
3 10
Replika tego krzyza to nie jest projekt tego krzyza......replika to replika..... 17:20, 11.07.2019
4 10
Replika to replika....to nie projekt.... tylko powielenie czegos istniejacego 17:22, 11.07.2019