Śmiemy zaryzykować twierdzenie, że takiej liczby pamiętających pochowani na cmentarzu wojskowym w Trojanowie nie doświadczyli. Dowodzi to dobitnie, że czasami forma i estetyka nie są tylko pozornym blichtrem. Nowy wygląd nekropolii i ogromna liczba świateł, przyciągnęły w to miejsce w ostatnich dniach wielu, często tylko, przechodniów. Przyszli zwabieni blaskiem i zamilkli, w dużym stopniu zachwyceni tym, co zobaczyli.

- Ja czegoś takiego na oczy nie widziałam – powiedziała nam pracująca w Sochaczewie Ukrainka. Przyszła na cmentarz wojskowy w Trojanowie wraz z rodziną, u której pracuje.

- To wygląda niesamowicie, zachwycająco, łza w oku się kręci – to zdanie innej pani, rodem z naszego miasta.

Mieszkańców spacerujących i przystających na największym w Europie cmentarzu poległych w jednej bitwie nie brakuje. Jest ich chyba więcej niż dotychczas. Niektórzy przyszli „z ulicy” zwabieni blaskiem równych rzędów białych i czerwonych zniczy.

To pierwsze święto zmarłych wojskowego cmentarza w Trojanowie po remoncie. Jest inaczej, godniej, w tym przypadku forma dodała treści i czci miejscu. Wyjątkowo pogłębiła refleksję tak nad śmiercią, jak historią i naszego kraju, i wielu innych. Wydobyta świadomość skutków wojny każdej, zamknęła się w przeszywającym milczeniu marmuru, krzyży, światła i nocy.

Foto wlukaszewicz