Park przy Traugutta. Czy ktoś tu widzi gwiazdę Dawida?

Niestety, jest tak, że wielu z nas wcale nie chce jej tu zobaczyć. Może właśnie dlatego jej nie przypomina. Jednak fakty są takie, że obecność historycznej synagogi na terenie obecnego parku przy ul. Traugutta miała być odnotowana w ramach odnowienia terenu. Z czasem dowiedzieliśmy się, że przypominać tę historię mają latarnie w skarpie, jej podłożu, prowadzącej z parku ku ulicy Podzamcze, Miało być to luźne, symboliczne nawiązanie. Pytanie brzmi, czy nie jest zbyt luźne? Albo inaczej: dlaczego tak luźne, że żadne?

Nie jest naszym celem wkładanie kija w mrowisko, a jedynie odnotowanie faktów istotnych dla wrażliwych i świadomych sochaczewian. Stosunkowo niedawno pisanie o obecności Żydów w Sochaczewie miało wystarczającą przestrzeń dla zrozumienia i szacunku. Dziś ta prawda historyczna zdaje się być tłamszona podobnymi do wcześniejszych ograniczeniami, a przede wszystkim niechęciami. Mimo to podejmujemy próbę.

Obiektywne fakty nie są w stanie poddać się żadnym ciasnym umysłom. I na szczęście sochaczewski ratusz postanowił pozostać wierny historii, co istotne, okazując jej szacunek. Przez całe dziesięciolecia zaniedbany park przy Traugutta kojarzony był z publiczną toaletą w siermiężnej oprawie, w podziemiu, z otworami w ziemi w miejsce cywilizowanych muszli. Wielu wrażliwych na historię sochaczewian ten fakt bolał jak żaden. Publiczna toaleta w miejscu synagogi była w ich odczuciu wyrazem strasznej pogardy dla naszych wielowiekowych krajan o innej kulturze i wierze, obrosłą w uprzedzenia, niechęci przekazywane z pokolenia na pokolenia, ale też w nienawiść rodzącą wiele nieodwracalnych grzechów ludzkich, a wreszcie, co najgorsze, we wzmocniony politycznie system dyskryminacji. Tymczasem ta współegzystencja z wyznawcami judaizmu kształtowała i nas, i nasze miasto, tak z ducha, jak z wyglądu.

Wracając do otwartości ratusza, ten przy okazji odnowienia parku im. Fryderyka Chopina w Sochaczewie przy ulicy Traugutta zdecydował się podkreślić świętość dla Żydów tego miejsca przez wieki. Jak okazało się po realizacji projektu, o obecności synagogi mają obecnie informować ziemne latarnie w skarpie z parku ku ulicy Podzamcze. Ułożeniem miały one nawiązywać, przypominać gwiazdę Dawida, jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli judaizmu. Swego czasu uprzedzono nas, że jest to nawiązanie luźne, ale szczerze powiedziawszy oglądaliśmy ułożenie świateł ze wszystkich stron i nijak nie przypomina nam to sześciu znamiennych ramion.

My wiemy, że ma przypominać, a nam nie przypomina, więc czy przypomni, powie cokolwiek tym, którzy nie wiedzą? Czy w młodych pokoleniach, które tak licznie odwiedzają park wieczorami, jest ta świadomość, ta podwalina, która pozwalałaby im szukać w tym, co im przyświeca, wielowiekowej historii ich miasta? Czy są sprowokowani tym światłem do tego, by wiedzieć, że siedzą w miejscu świątyni, w miejscu dla wielu przez wieki świętym, że niegdyś ich miasto tętniło całkiem inną wielokulturowością niż dziś, że były dekady, gdy osiemdziesiąt procent naszych mieszkańców stanowili Żydzi, nadając ton handlowi, kulturze i rozwojowi Sochaczewa? Że spotkała sochaczewskich Żydów zagłada niespotykana w dziejach: jedna w czasie wojny, ale druga już jednak po 1945 roku?

[ZT]49849[/ZT]

Kiedy pierwszy raz pisaliśmy na ten temat, ratusz nie wykluczał montażu informacyjnej tablicy, która czytelniej opowiedziałaby historię parku przy Traugutta. Biorąc pod uwagę, że przedmiotowe lampy być może komuś kojarzą się z czymś, ale na pewno nie z gwiazdą Dawida, montaż takiej tablicy wydaje się jak najbardziej uzasadniony. Bez względu na to, ile razy trzeba ją będzie czyścić z brudów lub wręcz robić i montować od nowa.