Zaduszki na cmentarzu przy Traugutta, a tu pomnik poparzony

Poparzony. Dosłownie i w przenośni. Skóra farbiana obłazi płatami. Nie on jeden cierpi w Sochaczewie z powodu niepamięci. Na naszym starym, parafialnym cmentarzu przy Traugutta takich zapomnianych szczątków ludzkich jest więcej. Zbliżają się Zaduszki, Dzień Wszystkich Świętych, a one nadal będą samotne. Bo poparzyła je historia. Kapryśna. Gdy ginęli, nie wiedzieli, jak ten kres oceniać będą ludzie za 73 lata. Szli na śmierć z różnych powodów. Bo im kazano, bo uważali, że w słusznej sprawie, różnie. Dziś obłażą ze skóry swojego grobu, bo zewsząd czuć niechęć. Taki rozdział historycznej pamięci. Niechętnej pamięci. Niepamięci.

Dla prostych ludzi, w najlepszym tego słowa znaczeniu, to proste. Szacunek dla zmarłych nie podlega dyskusji. Jest oczywistością, która pojawiła się wraz ze świadomością pierwszych ludzi, że śmierć dotyczy nas wszystkich, że jak każda istota ożywiona podlegamy tej samej prawdzie: rodzimy się, wzrastamy, rozwijamy, kurczymy i gaśniemy. To z tego powodu obrządki czczenia zmarłych, szczególnego uwypuklenia pamięci o nich, mają korzenie przedchrześcijańskie i przedreligijne (w sposób usystematyzowany) w ogóle.

To nie pierwszy nasz tekst nawołujący do pamięci o pomnikach - grobach w naszym mieście. Nie pamiętamy o kaplicy prawosławnej, o baszcie tatarskiej, nie pamiętamy też o pomniku żołnierzy Armii Radzieckiej "poległych w obronie Sochaczewa w styczniu 1945", który tkwi jak palec na cmentarzu parafialnym przy Traugutta.

Ostatnią niepamięć przywołał w mailu do nas Czytelnik. Prezentowane zdjęcie jest Jego autorstwa. 
- Wszyscy dbają o swoje dobro, a nie ma chętnych do odnowienia tego pomnika. A przecież wygląda on fatalnie. Może dlatego, że nie są to nasi rodacy? - pisze nasz Czytelnik.

Zapewne dlatego, drogi Czytelniku. A także z kilku innych powodów, kilku innych dat, początku II wojny światowej, i całego rozdziału po jej zakończeniu, które sprawiają, że odrywamy się od pierwotnych potrzeb szacunku do zmarłych niezależnie od tego, jakie scenariusze pisze nam historia. 

Bo kto wie cokolwiek o poległych na naszej ziemi podczas dramatycznych styczniowych dni 1945 roku żołnierzach Armii Radzieckiej, kto wie, kim byli, co myśleli i co za sobą zostawiali, gdy ginęli? Ale wiemy, że gdy oddawali ostatnie tchnienie, nie wiedzieli, bo skąd by mogli, jak tę śmierć oceniać będą ludzie za 73 lata. 

Szli na śmierć z różnych powodów. Bo im kazano, bo uważali, że w słusznej sprawie, różnie. Dziś obłażą ze skóry swojego grobu, bo zewsząd czuć niechęć. Taki rozdział historycznej pamięci. Niepamięci - niechęci. Zapewne chodzi o to, by pomnik zapadł się pod ziemię, do kości. Tylko, czy zmieni to historię?